Việc bổ sung Vitamin D nhân tạo đã được diễn giải như thế nào?

Và tại sao bạn cần hiểu đúng để áp dụng đúng

Chào mấy bà má và mấy ông ba (có đọc bài này không đấy?). Hôm nay, chúng ta sẽ nói về một chủ đề tưởng quen mà lạ: bổ sung vitamin D cho con yêu. Đúng vậy, cái thứ vitamin tưởng chừng như "trời ban", chỉ cần phơi nắng là có, nhưng giờ đây lại được các chuyên gia y tế khuyến nghị rằng: "Thôi đừng phơi nắng nữa, bổ sung qua đường uống đi cho lành!". Nhưng khoan, đã có ai từng đặt câu hỏi: Có thật là chúng ta không được phơi nắng cho con không? Hay là thông tin này đã bị diễn giải hơi... quá đà?

---

1. Phơi nắng – Kẻ thù hay người bạn?

Trước hết, chúng ta đều biết rằng nắng có tác dụng giúp cơ thể tổng hợp vitamin D. Cụ thể, tia UVB từ mặt trời kích hoạt một phản ứng trong da, biến đổi 7-dehydrocholesterol thành vitamin D3 (cholecalciferol) – một dạng vitamin D dễ hấp thụ nhất.

Tuy nhiên, các tổ chức y tế như WHO, AAP, CDC, và Academy of Breastfeeding Medicine (ABM) đã đưa ra cảnh báo: Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi có làn da rất mỏng manh, dễ bị tổn thương bởi tia cực tím (UV), có thể gây cháy nắng và tăng nguy cơ ung thư da về sau. Vì thế, họ không khuyến khích phụ huynh sử dụng phơi nắng như phương pháp chính để bổ sung vitamin D, đặc biệt là trong khoảng thời gian UV mạnh nhất từ 10h sáng đến 4h chiều. (WHO, AAP, ABM)

Khoan đã! Họ nói là "không khuyến khích dùng làm phương pháp chính", chứ đâu có nói "cấm tuyệt đối" hay “đừng phơi”?

2. Lợi ích khác của ánh nắng mặt trời

Ngoài vai trò quan trọng trong việc tổng hợp vitamin D, ánh nắng còn mang lại nhiều lợi ích sinh học khác mà vitamin D nhân tạo không thể thay thế:

· Kích thích sản xuất oxit nitric (NO): Giúp giãn mạch, hỗ trợ huyết áp.

· Tăng serotonin: Giúp cải thiện tâm trạng, giảm nguy cơ trầm cảm.

· Kích thích tiết endorphin: Giúp thư giãn, giảm stress.

· Hỗ trợ chu kỳ giấc ngủ: Thông qua tăng cường sản sinh melatonin.

3. Diễn giải lệch lạc: “Thôi, cứ uống đi cho lành”

Chắc chắn, một số chuyên gia y tế đã "diễn dịch" thông điệp trên theo kiểu "trẻ con không được phơi nắng, chỉ uống vitamin D nhân tạo mới an toàn". Nhưng sự thật là không có một khuyến cáo nào cấm hoàn toàn việc phơi nắng cho trẻ sơ sinh. Thay vào đó, các tổ chức uy tín chỉ nói rằng phơi nắng không nên là cách chính để bổ sung vitamin D – nhưng điều đó không có nghĩa là nó không có giá trị.

Và thế là, rất nhiều cha mẹ bỗng rơi vào vòng luẩn quẩn: Không dám cho con ra nắng, chỉ tin vào thuốc uống vitamin D mà quên mất rằng vitamin D tự nhiên từ mặt trời có sinh khả dụng cao hơn, giúp duy trì mức độ bền vững trong máu lâu hơn. (Mayo Clinic)

4. Vậy chúng ta có thể phơi nắng cho con như thế nào?

Thời gian phơi nắng an toàn phụ thuộc vào vị trí địa lý, mùa trong năm, độ cao so với mực nước biển, mức độ ô nhiễm không khí và cả màu da của mỗi người.

⏳ Tia UV mạnh nhất không phải lúc nào cũng từ 10h sáng đến 4h chiều ở mọi nơi. Đây là khuyến cáo mang tính tổng quát, thường áp dụng ở các khu vực cận xích đạo hoặc nơi có cường độ UV cao. Ở các vùng xa xích đạo hơn, thời gian UV mạnh nhất có thể khác biệt đáng kể, đặc biệt vào mùa đông khi góc mặt trời thấp hơn.

Ví dụ về khác biệt địa lý trong cường độ UV:

• Úc & New Zealand (gần Nam Bán Cầu, tầng ozone mỏng hơn): UV rất cao ngay cả vào mùa đông, nên nhiều nơi khuyến cáo hạn chế nắng từ 9h sáng đến 5h chiều.

• Bắc Âu (xa xích đạo): Mùa đông gần như không có tia UV đủ để tổng hợp vitamin D, nên phơi nắng giữa trưa lại là khuyến cáo hữu ích.

• Khu vực ôn đới (Mỹ, châu Âu, Nhật Bản...): Mùa hè, tia UV mạnh nhất thường từ 10h sáng - 3h chiều. Mùa đông, cường độ UV giảm, và người dân thường được khuyến nghị bổ sung vitamin D bằng chế độ ăn uống.

• Tại Việt Nam và Đông Nam Á, thời điểm phơi nắng phù hợp nhất là trước 9h sáng và sau 4h chiều. Cường độ UV vẫn đủ để tổng hợp vitamin D mà không gây hại cho da.

• Thời gian phơi nắng: Bắt đầu từ 5-10 phút/ngày và có thể tăng dần lên 20 phút khi trẻ đã quen.

• Phơi nắng đúng cách: Cho trẻ mặc quần áo thoáng mát, để lộ cánh tay, chân, tránh ánh nắng trực tiếp vào mặt và mắt.

• Tránh phơi nắng qua kính cửa sổ: Vì tia UVB – thứ quan trọng giúp tổng hợp vitamin D – không thể xuyên qua kính.

  

  Ngoài ra, thời gian cần thiết để tổng hợp vitamin D từ ánh nắng phụ thuộc vào màu da của mỗi người. Da sáng màu (như người châu Âu) hấp thụ UV nhanh hơn, trong khi da sẫm màu (như người châu Phi, châu Á) chứa nhiều melanin hơn, gián tiếp giảm khả năng hấp thụ UVB. Đối với người Việt Nam, thời gian phơi nắng hiệu quả thường dài hơn so với người có làn da sáng, tốt nhất nên đặt trong khoảng 10-20 phút mỗi ngày vào buổi sáng hoặc chiều muộn.

🌞 Vậy nên, không thể áp dụng một khuyến cáo chung cho mọi người trên thế giới. Phơi nắng cần linh hoạt tùy theo địa phương, khí hậu và đặc điểm sinh học của từng cá nhân.

5. Bổ sung vitamin D nhân tạo – Cứu cánh hay giải pháp tạm thời?

Bổ sung vitamin D đường uống là một phương án an toàn và hiệu quả, đặc biệt với trẻ sống ở nơi ít nắng hoặc trong mùa đông. Các tổ chức y tế khuyến nghị:

• Trẻ bú mẹ hoàn toàn: Cần 400 IU vitamin D/ngày từ những ngày đầu sau sinh.

• Trẻ bú sữa công thức: Nếu uống ít hơn 1 lít/ngày, cũng cần bổ sung. (AAP)

Nhưng nếu có điều kiện, cho trẻ phơi nắng đúng cách vẫn là một lựa chọn luôn luôn tốt, vì ánh nắng không chỉ giúp tổng hợp vitamin D mà còn kích thích cơ thể sản sinh serotonin (cải thiện tâm trạng), oxit nitric (hỗ trợ tuần hoàn) và endorphin (giúp thư giãn).

6. Kết luận: Vitamin D – Đừng để hiểu sai!

• Ánh nắng mặt trời không phải kẻ thù. Chỉ cần biết cách tận dụng đúng, nó vẫn là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên tốt nhất.

• Vitamin D nhân tạo là cần thiết trong những trường hợp trẻ không thể phơi nắng đủ. Nhưng nó không phải là phương pháp duy nhất!

• Mọi thứ phải có sự cân bằng. Thay vì cực đoan hóa “phơi nắng là xấu” hoặc “chỉ có uống vitamin D mới tốt”, cha mẹ hãy hiểu rõ vấn đề và áp dụng linh hoạt để con có một khởi đầu khỏe mạnh nhất!

---

Nguồn tham khảo:

1. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): Vitamin D and Sun Exposure

2. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC): Sun Safety for Babies

3. Mayo Clinic: Vitamin D for Babies

4. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP): Vitamin D for Babies, Children & Adolescents

5. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC): Sun Safety for Babies

6. Mayo Clinic: Vitamin D for babies: Are supplements needed?

7. Science Focus: Can you absorb vitamin D through a window?

---

Vậy mấy bà má (và mấy ông ba, nếu có lỡ đọc tới đây), bạn nghĩ sao về chuyện bổ sung vitamin D? Bạn có đang bị nhầm lẫn bởi những thông tin sai lệch? Hay bạn có cách nào hay ho để giúp con nhận đủ vitamin D mà vẫn an toàn? Bình luận ngay nhé!